Hoe vaak praat je met mensen over de dood? Het echte levenseinde, het dood gaan, het afscheid nemen, de ontkenning en de uiteindelijke aanvaarding van het onvermijdelijke einde. Liever praten we daar niet over, maar wensen we iedereen wel een goed levenseinde toe met zo weinig mogelijk lijden en een vredig heengaan. Hier kwam verandering in toen we bij De Leven Leest een boek van Lev Tolstoy bespraken.
In ‘De dood van Ivan Iljitsj’ verwoordt Lev Tolstoy op de meest treffende wijze de strijd van de dood tegen het leven. Hij laat zien dat de dood uiteindelijk de meester is over het leven en geen één mens eraan kan ontsnappen. De dood is een meedogenloze vijand voor Ivan, de hoofdpersoon, die hij in eerste instantie buiten de deur houdt. Toch vindt de dood een manier om alles wat Ivan is ten einde te brengen, zodat hem nog maar één ding te doen staat: sterven. Het sterven doet hij niet op de manier dat wij mensen toewensen, het gaat gepaard met vreselijk lijden. Tolstoy beschrijft dat op zo’n manier dat het respect voor de dood je afgedwongen wordt. Tot het einde toe hoop je dat het niet waar is, dat Ivan betekenis vindt in zijn leven en zijn dood, maar de dood blijft meedogenloos.
Was het leven zinloos?
Een cruciale vraag die bij Ivan opkomt aan het einde van zijn leven is: “was het genoeg?” Het leven dat geleefd is, de zaken die verricht zijn, de bijdrage aan deze wereld. Wat is de maatstaf waaraan het leven van een mens gemeten wordt? En wat nou als blijkt dat het leven zinloos was?
Toen we dit boek bespraken, werden automatisch de vragen gesteld die Ivan zichzelf stelt. Het trof mij dat we geen antwoorden hadden. Wel werd duidelijk dat leven voor jezelf, carrière en alle uiterlijkheden van het leven niet genoeg zijn. Er moet een diepere commitment tot het leven zijn wat ervoor zorgt dat de dood niet tot het vijandschap beperkt blijft. Het is wonderlijk hoe een boekje van slechts honderd bladzijdes zo’n onbesproken dodelijk onderwerp onthult tot in de pijnlijkste, onbeantwoorde kern van ons leven. Deze avond gaf lucht in het praten over de dood en spoorde ons aan om daarover te blijven praten.
Foto: David Pettersson
Geef een reactie